Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde, 1 Ocak 2026 tarihi itibarıyla Basit Usul’den Gerçek Usul’e intibak edecek mükelleflerin tabi olacakları yeni belge düzeni, defter tutma yükümlülükleri ve kullanım dışı kalacak belgelerin hukuki durumuna ilişkin esaslar, ilgili resmi tebliğler referans alınarak analiz edilmiştir.
Kimler Gerçek Usule Geçiyor?
8 Eylül 2025 tarihli ve 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; büyükşehir belediyesi olan illerde şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan mükellefler gerçek usulde vergilendirilecektir.
Ancak bu kuralın bir istisnası bulunmaktadır: Bir önceki takvim yılının son günü itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre nüfusu 30.000’i geçmeyen ilçelerde faaliyet gösterenler bu kapsamın dışında tutulmuştur.
Not: Münhasıran bir işyeri açmaksızın gezici olarak veya pazar takibi suretiyle perakende emtia alım-satımı ile uğraşanlar basit usulde vergilendirilmeye devam edecektir.
Yeni Dönemde Belge Temini Nasıl Olacak?
27 Kasım 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 584 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile mükelleflerin belge temini konusunda kolaylık sağlanması amaçlanmıştır.
Düzenlemeye göre, işletme hesabı esasına göre defter tutacak olan bu mükellefler; Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlemek zorunda oldukları fatura ve benzeri belgeleri, bağlı oldukları oda ve birliklerden temin edebileceklerdir. Mükellefler, işletme hesabı esasına göre defter tuttukları süre boyunca bu imkandan faydalanabilirler.
Yetkilendirilen oda ve birlikler, basım ve dağıtımını yaptıkları belgelere ilişkin bilgileri Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirmekle yükümlüdür.
Eski Belgeler Ne Olacak? (İptal Süreci)
Gerçek usule geçiş yapacak mükelleflerin en çok dikkat etmesi gereken konulardan biri, ellerinde bulunan ve 1 Ocak 2026 tarihinden önce bastırılmış ancak kullanılmamış belgelerin durumudur. Bu belgelerin iptal edilmesi gerekmektedir.
İptal süreci için son tarih 2 Şubat 2026 (bu tarih dahil) olarak belirlenmiştir. Mükelleflerin izlemesi gereken yol şu şekildedir:
- Mesleki Teşekküllerde Bastırılan Belgeler: Eğer belgeler mesleki teşekküllerden (oda/birlik) temin edildiyse, bu belgeler yine mesleki teşekküllere ibraz edilmelidir.
- Matbaa veya Noter Kanalıyla Temin Edilen Belgeler: Anlaşmalı matbaalara bastırılan veya noterde tasdik ettirilen belgeler ise bağlı bulunulan vergi dairesine ibraz edilmelidir.
Teslim edilen bu belgeler, ilgili mevzuat (230 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği) uyarınca yatay ya da dikey kesilmek suretiyle kullanılmayacak şekilde iptal edilecek ve durum vergi dairesine bildirilecektir.
Mükellefleri Bekleyen Yeni Yükümlülükler
Gerçek usule geçişle birlikte, mükelleflerin ticari hayatlarında yeni sorumluluklar doğacaktır. 10380 sayılı Karar ve ilgili sirkülerlere göre bu mükellefler:
- Defter tutma,
- Fatura düzenleme,
- Hizmet teslimlerinde KDV hesaplama,
- Ödeme Kaydedici Cihaz (ÖKC) kullanma gibi yükümlülüklere tabi olacaklardır.
Ayrıca, işletme hesabı esasına göre defter tutan bu mükelleflerin kayıtlarını elektronik ortamda tutmaları ve Defter-Beyan Sistemini kullanmaları zorunludur.
Özetle, 1 Ocak 2026 tarihi itibarıyla kapsam dahilindeki mükelleflerin vergisel statüleri değişecek olup, belge iptali ve yeni belge temini süreçlerini belirtilen tarihler içerisinde tamamlamaları cezai yaptırımlarla karşılaşmamaları adına büyük önem taşımaktadır.
